The nomadic families receive loans from The Kalupur Commercial Co-operative Bank..

Shri. Navneetbhai Patel addressing a gathering
of women who had come to receive loan cheques

The Swavalamban or the interest free loan initiative by VSSM  aims to give a dignified living to the nomadic communities. The program supports the nomadic families start new small sized ventures thus, making a shift from manual labour and bonded jobs they do  or expand the traditional business/trade they practice. The program with loans amounting to more than Rs. 65 lakhs has supported 432 nomadic individuals  so far. The demand for funds is much much more and VSSM with its limited funds cannot meet all the need. VSSM appealed Kalupur Commercial Cooperative Bank to support such families by extending them loans. The appeal was well received by the decision makers of the bank. Respected Shri. Ambubhai Patel, Shri. Navneetbhai Patel, Shri Dineshbhai Amin and others whole heartedly accepted the proposal. The Kalupur Bank has provided support to 225 families in the past 6 months.

Last year to mark the completion of 46 years of its foundation,  the bank sanctioned loans to 46 women from nomadic families. The loans were to facilitate them start their own businesses. The nomadic families who have been using the services of Kalupur Bank feel an ownership towards it, the compassionate staff of the bank is ever helpful to aid the illiterate nomads with their banking transactions.

Marwadi Devipujak woman receiving her cheque...

VSSM is trying very hard to inculcate amongst these nomads a habit of regular savings, open bank accounts and deposit their savings in the bank. The team members of VSSM Ilaben Bajaniya, Madhuben Bajaniyaa and Chayaben Patel have played an important role in  linking  these families with the bank. It is our honour to have such hard working and dedicated team working with these vulnerable communities.

વિચરતી જાતિના લોકો સ્વમાનભેર જિંદગી જીવે એ માટે vssm હંમેશા પ્રયત્નશીલ છે. vssm દ્વારા વિચરતા પરિવારોને નવા વ્યવસાય અથવા જે વ્યવસાય થકી એ લોકો નભે છે એ વ્યવસાયને વિસ્તારવા માટે વગર વ્યાજની લોન આપવામાં આવે છે અત્યાર સુધી ૪૩૨ લોકોને vssmએ ૬૫ લાખ કરતાં વધુ રકમનું ધિરાણ આપ્યું છે. પરંતુ, લોકોની જરૂરિયાત ઘણી છે. આવામાં vssmની આર્થિક મર્યાદા આવી જાય છે એટલે વ્યવસાય માટે લોન માટે કાલુપુર બેન્કને પણ vssm દ્વારા અપીલ કરવામાં આવી. બેંક સાથે સંકળાયેલા હોદ્દેદારો આદરણીય શ્રી અંબુભાઈ પટેલ શ્રી નવનીતભાઈ પટેલ, શ્રી  દિનેશભાઈ અમીન વગેરે દ્વારા આ અપીલને વધાવવામાં આવી અને ૨૨૫ પરિવારોને સ્વતંત્ર વ્યવસાય માટે છેલ્લા ૬ મહિનામાં લોન આપવામાં આવી.
કાલુપુર બેન્કની સ્થાપનને ૪૬ વર્ષ પૂર્ણ થયા આ નિમિતે ૪૬ વિચરતી જાતિની બહેનોને સ્વતંત્ર વ્યવસાય અર્થે લોન આપવામાં આવી. કાલુપુર બેંક વિચરતા પરિવારોને પોતાની બેંક લાગવા માંડી છે. બેન્કના કર્મચારીઓ પણ લખતા વાંચતા ના આવડતા આ પરિવારોને પૈસા ઉપાડવાથી લઈને ભરવામાં ખુબ મદદ કરે છે. વધારે ને વધારે પરિવારો પગભર થાય બેંકમાં બચત કરતાં થાય એવું અમે ઇચ્છીએ છીએ અને એ માટે vssmની ટીમ પ્રયત્નશીલ છે. અમદાવાદમાં vssmના કાર્યકર ઇલાબહેન બજાણિયા, મધુબહેન બજાણિયા અને છાયા બહેન પટેલ વિચરતા પરિવારોને બેંક સાથે જોડવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે આવા કાર્યકરો અમારી પાસે છે એનો અમને ગર્વ છે.
ફોટોમાં કાલુપુર બેન્કના ચેરમેન શ્રી નવનીતભાઈ પટેલ લોનના ચેક લેવા આવેલી બહેનોને સંબોધતા અને ચેક લઇ રહેલાં મારવાડી દેવીપૂજક બહેન.

વિચરતી જાતિના લોકો સ્વમાનભેર જિંદગી જીવે એ માટે vssm હંમેશા પ્રયત્નશીલ છે. vssm દ્વારા વિચરતા પરિવારોને નવા વ્યવસાય અથવા જે વ્યવસાય થકી એ લોકો નભે છે એ વ્યવસાયને વિસ્તારવા માટે વગર વ્યાજની લોન આપવામાં આવે છે અત્યાર સુધી ૪૩૨ લોકોને vssmએ ૬૫ લાખ કરતાં વધુ રકમનું ધિરાણ આપ્યું છે. પરંતુ, લોકોની જરૂરિયાત ઘણી છે. આવામાં

vssmની આર્થિક મર્યાદા આવી જાય છે એટલે વ્યવસાય માટે લોન માટે કાલુપુર બેન્કને પણ vssm દ્વારા અપીલ કરવામાં આવી. બેંક સાથે સંકળાયેલા હોદ્દેદારો આદરણીય શ્રી અંબુભાઈ પટેલ શ્રી નવનીતભાઈ પટેલ, શ્રી દિનેશભાઈ અમીન વગેરે દ્વારા આ અપીલને વધાવવામાં આવી અને ૨૨૫ પરિવારોને સ્વતંત્ર વ્યવસાય માટે છેલ્લા ૬ મહિનામાં લોન આપવામાં આવી.

કાલુપુર બેન્કની સ્થાપનને ૪૬ વર્ષ પૂર્ણ થયા આ નિમિતે ૪૬ વિચરતી જાતિની બહેનોને સ્વતંત્ર વ્યવસાય અર્થે લોન આપવામાં આવી. કાલુપુર બેંક વિચરતા પરિવારોને પોતાની બેંક લાગવા માંડી છે. બેન્કના કર્મચારીઓ પણ લખતા વાંચતા ના આવડતા આ પરિવારોને પૈસા ઉપાડવાથી લઈને ભરવામાં ખુબ મદદ કરે છે. વધારે ને વધારે પરિવારો પગભર થાય બેંકમાં બચત કરતાં થાય એવું અમે ઇચ્છીએ છીએ અને એ માટે vssmની ટીમ પ્રયત્નશીલ છે. અમદાવાદમાં vssmના કાર્યકર ઇલાબહેન બજાણિયા, મધુબહેન બજાણિયા અને છાયા બહેન પટેલ વિચરતા પરિવારોને બેંક સાથે જોડવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે આવા કાર્યકરો અમારી પાસે છે એનો અમને ગર્વ છે.

ફોટોમાં કાલુપુર બેન્કના ચેરમેન શ્રી નવનીતભાઈ પટેલ લોનના ચેક લેવા આવેલી બહેનોને સંબોધતા અને ચેક લઇ રહેલાં મારવાડી દેવીપૂજક બહેન.

VSSM helps Devipujak Virambhai For Livelihood

Virambhai Devipujak with the statues they create 

All these years in business and I have never known what ‘Profit’ is, until now!!

The marginalised, vulnerable and needy families are most prone to fall in the debt traps of private money lenders. The nomadic families fall under all the mentioned categories, hence most of them could be found reeling under the never ending cycle of debt and poverty. 

Recently, we had an opportunity to support one such individual who for decades, has been in the business of making Ganesha statues from POP (plaster of paris) but has never ever had surplus money that would allow him to tame his poverty. Virambhai Marwari Devipujak is a resident of Rajkot. His family is large and sustaining it on limited resources has always been very difficult for him. 

“Every year few months before the festival of Ganesh Chaturthi I borrow Rs. 50,000 from a private money lender and start making Ganesh statues. During these 3-4 months I also need to borrow money from my relatives to keep the household running. I have never kept track of the earning, I just keep making and selling the statues and from the earnings of it  I prfioritize to repay the money to the money lender first, because the interest rates are ruthless. After that money is repaid I start paying back to the relatives, at the end of everything I am left with no extra money. That means I make no profit. But never have I kept a note of profit and loss and hence I have never understood that math. The Rs. 25, 000 as interest required me to pay Rs. 33,000 in a month and that was too much of money and mental stress to be endured. Fed up with all this trouble I decided to stop making statues this year. The work just gave me a satisfaction of doing something creative for two months. That’s it nothing else - no profits, no savings and no assurance that next year would be better!!! VSSM’s Kanubhai keeps a track of our efforts and troubles, our debts and issues with money lenders, so he somehow gauged my problems. This year he referred me for an interest free loan from VSSM. I was given Rs. 20,000 just a month before Ganesh Utsav. Kanubhai asked me to make as many statues I can from this amount. I was like what can I do with just Rs. 20,000??   ‘I’ll teach you how to do business and will not allow you to suffer losses,' he asked me to trust his guidance and go ahead with the work. I kept my faith in his assurance and care for us and went ahead with the business of making statues. I could not neither buy not rent the spray machine for colouring the statues yet I made a profit of Rs. 15,000 in a month. I have never made such profit in my entire life. Kanubhai taught me how to calculate earnings, when I suggested I pay back my loan from the profit I made, he said no..why take money on high interest rates from private money lenders when you have option of VSSM’s interest free loan.  Instead he asked me to prepare for upcoming festival of Diwali, buy decorative  items for home and start selling it.  This is what I am doing at the moment. This is good business, I am enjoying the work as well as the returns. Previously we were under tremendous pressure of returning the money we borrowed from private money lenders. With VSSM’s money we do not say stressed as there isn’t any interest we are paying. People like us who have no documents, no guarantors do not get money from banks, it is very thoughtful of you to trust us and lend us money….” narrated Virambhai on his experiences and life after receiving financial support from VSSM. There is a new found hope in his life now, hope to have a better and brighter future for his family….

‘૫૦,૦૦૦ વ્યાજવા લાવીને ગણેશની મૂર્તિ બનાવવાનું હું દરેક ગણેશની સિઝનમાં વર્ષના ત્રણ મહિના કરું. મૂર્તિ બનાવતો હોઉં એ વખતે ઘર ખર્ચી માટે સગાવહાલાં પાસેથી ઉછીના પૈસા લાવું અને સિઝનમાં ૫૦,૦૦૦ માંથી બનાવેલી મૂર્તિ વેચું. કેટલાની મૂર્તિ વેચું એનો હિસાબ ના હોય પણ મૂર્તિ વેચાતી જાય, પૈસા આવતાં જાય એમ એમ જેમની પાસેથી ઉછીના પૈસા લીધા હોય એમને ચૂકવતો જાઉં. વ્યાજવા પૈસા પહેલાં ચૂકવું અને પછી સગાવહાલાઓના. સરવાળે કશું બચે નહિ. પણ કોઈ દિવસ ધંધાની ગણતરી જ ના કરેલી એટલે નફા નુકશાનની સમજ જ ના પડે. આ વખતે કંટાળીને મૂર્તિનું કામ નહિ કરવાનું જ નક્કી કરેલું. કેમ કે રૂ.૨૫,૦૦૦ના વ્યાજ સહીત એક મહિનામાં રૂ.૩૩,૦૦૦ ચૂકવવાના. આ બધી ગણતરી સમજાય નહિ. નફો શુ મળે એ પણ ખ્યાલ ના આવે. પણ હા બે મહિના કામ કર્યું એમ લાગે. અમારી આ વ્યાજવા પૈસાની માથાકૂટ સંસ્થાના(vssm) ના કાર્યકર કનુભાઈ બરાબર જાણે એટલે એમણે આ વખતે ગણેશ ચતુર્થીનો એક જ મહિનો બાકી હતો એ વખતે રૂ.૨૦,૦૦૦ લોન પેટે આપીને આ રકમમાંથી થાય એ કામ કરવાં જણાવ્યું. પહેલાં તો રૂ.૨૦,૦૦૦માં શુ થાય એમ થયું પણ પછી કનુભાઈએ કહ્યું એમ, ‘અમારામાં શ્રદ્ધા રાખો તમને ખોટ નહિ થવા દઉં. પણ ધંધો બરાબર શીખવાડીશ.’ કનુભાઈ અમારી દિવસ રાત ચિંતા કરે એટલે એમના ભરોશે કામ શરુ કર્યું. પાસે ઝાઝી મૂડી નહોતી મૂર્તિને સ્પ્રેથી કલર કરવાનું મશીન ના વસાવી શક્યો ના ભાડેથી લાવી શક્યો છતાં એક મહિનામાં રૂ.૧૫,૦૦૦નો નફો કર્યો. આવો નફો આખી જિંદગીમાં ક્યારેય ગણ્યો નહોતો. પહેલીવાર કનુભાઈએ ગણતા શીખવાડ્યું. રૂ.૧૫,૦૦૦ નું શુ કરું? લોન પાછી ભરી દઉં? પણ કનુભાઈએ ના પાડી અને દિવાળીને ધ્યાનમાં રાખીને ઘર શુસોભનનો સામાન લાવીને વેચવાનું (ફેરી) શરુ કરવા કહ્યું. હાલ એ કામ કરું છું. હવે સરસ લાઈન જડી ગઈ છે અને કામમાં મજા પણ આવે છે. પહેલાં વ્યાજવા પૈસા લાવતા તો માથે ભાર રહેતો પણ સંસ્થાના (vssm)ના વગર વ્યાજના પૈસાનો ભાર નથી. અમારા જેવી વિચરતી જાતિ જેનું પોતાનું કોઈ સરનામું નથી. ઓળખ નથી એમના પર ભરોષો કરીને પૈસા આપવા આ બહુ મોટી વાત છે. અમે તો એમ કહીએ છીએ કે, અમારા જેવા જેનું કોઈ ધણી નથી એની સંસ્થા બેંક છે’  

ઉપરોકત વિગતો રાજકોટના વિરમભાઇ મારવાડી દેવીપૂજકની છે. એમનો પરિવાર ઘણો મોટો છે. એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે એવી એમની હાલતમાં vssm એમના માટે આશાનું કિરણ બની. આ બધું vssmના કામોમાં મદદરૂપ થતાં સૌ સ્વજનોના સહયોગથી શક્ય બન્યું સૌના અમે આભારી છીએ સાથે સાથે વિરમભાઇ ખુબ તરક્કી કરે અને પોતાનું પાકું ઘર ઝટ મેળવે એવી આશા રાખીએ છીએ..

ફોટોમાં મૂર્તિનું કામ કરતાં વિરમભાઇ મારવાડી દેવીપૂજક

The interest free loans encourage families from nomadic communities start their independent ventures..

VSSM’s interest free loans helps the Gadaliya familiesincrease the scope of their business...

A kind of support that reduces not just reduces financial but marital issues as well…..

Suvaben Dilawarbhai and her family of seven stay in Rajkot’s Ghanteshwar. An alcoholic husband meant Suvaben had to work very hard to feed the family. She makes kitchen tools like tongs, spatula, serrated spoons, large pans, tin stoves, etc by hand and sells them in neighbouring villages. Her husband does help in making these goods but a substantial part of their earning goes in his alcohol.

VSSM works in the region and Kanubhai knew the family well. One day Suvaben shared her pain and issues with Kanubhai requesting him for a loan from VSSM as she needed more money to increase her work. She needed money to buy raw material so as to increase the manufacturing. However there as one catch, loan from VSSM meant commitment to give up and abstain from addictions of alcohol, tobacco, smoking etc.  So Dilawarbhai was sensitised and convinced to give up his alcohol habit, he was required to take a pledge to abstain from alcohol. Subsequently,  Suvaben was given a loan of Rs. 10,000. The couple bought raw materials and began making tools. Once enough was manufactured the couple set out to sell to as far as Mumbai. Previously this wasn’t possible since money was scarce, manufacturing in bulk was unthinkable so all they did was make little, sell it in the neighbouring villages and Dilawarbhai  spending on his drinking. Whenever time permits from their studying their children also lend a hand with certain easy tasks.

The family is on its way to enjoying financial security they never experienced. Dilawarbhai has kept his pledge and remained clean from drinking, the everyday quarrels between this couple are now thing of past, profits are good and  the instalments are paid on time as well…..


VSSMની વગર વ્યાજની લોનથી ગાડલિયા સુવાબહેન સરસ વ્યવસાય કરતા થયા..

રાજકોટ નજીક આવેલા ઘંટેશ્વરમાં વિચરતી જાતિ વસાહતમાં ગાડલિયા લુહાર સમુદાયનાં સુવાબેન દિલાવરભાઈ પોતાનાં પરિવાર સાથે રહે. સાત જણનાં પરિવારનું ગુજરાન લોખંડનો માલ-સામાન બનાવી કરે. સુવાબહેન ચીપીયા, ઝારા, સાણસી, તાવેતા, પતરાનાં ચૂલા, તબકડા વગેરે જેવા સાધનો બનાવીને આજુબાજુનાં ગામોમાં ફરીને વેચે અને આજીવિકા રળે.

પતિ દિલાવરભાઈને દારૂનું વ્યસન ખૂબ. સુવાબહેન સાથે એ પોતે પણ સામાન બનાવે પણ કમાણીનો ઘણો હિસ્સો દારૂમાં નાખે. ઘરમાં ઝઘડાં કરે. આ વિસ્તારમાં vssm કામ કરે. vssmના કાર્યકર કનુભાઈ બજાણીયાના પરિચયમાં આ પરિવાર આવ્યો. કનુભાઈને સુવાબહેને પરિવારની તકલીફોની વાત કરી. સાથે સાથે ધંધા માટે થોડી વધારે મૂડી મળે તો ઘણું કામ થઇ શકે એમ જણાવ્યું,

સંસ્થા તરફથી સુવાબહેનને રૂI ૧૦,૦૦૦/- ની વગર વ્યાજની લોન આપવામાં આવી પણ લોન આપતા પહેલાં દિલાવરભાઈને સમજાવી દારૂ પીવાનું બંધ કરવા પ્રતિજ્ઞા લેવડાવી.

સંસ્થાની લોન મળતાં જરૂરી કાચો માલ ખરીદી ઘરે સામાન બનાવવાનું પતિ-પત્નીએ શરૂ કર્યું. માલ તૈયાર થતાં પતિ-પત્ની મુંબઈ વેચવા જાય. પહેલાં એક સામટો વેચી શકાય એટલો સામાન તૈયાર થતો જ નહિ કારણ બચત પણ થતી નહિ. બે-ચાર દિવસ કામ કરીને જે સામાન ભેગો થાય એ લઈને ફરજીયાત રાજકોટમાં જ વેચવો પડે એવી હાલત હતી. પણ હવે સ્થિતિ બદલાઈ છે. તેમના બાળકો પણ સામાન તૈયાર કરવાનાં હળવા કામો જેવાં કે ઝારાને લાકડાનાં હાથા બેસાડવા, હોલ પાડવા જેવા કામો નવરાશનાં સમયમાં કરી માં- બાપને ભણતરની સાથે સાથે મદદરૂપ પણ થાય છે.

આજે દિલાવરભાઈ પોતે લીધેલી પ્રતિજ્ઞાનું અક્ષરશ: પાલન કરી રહ્યા છે. આજે ધંધામાં પણ સારો એવો નફો થાય છે. સંસ્થાની લોન પણ નિયમિત ભરપાઈ કરે છે.

સુવાબેનનાં પરિવારમાં આજે સુખ-સમૃધ્ધિ આવ્યા છે. વ્યસનો, કંકાસ દૂર થયા છે. VSSM સંસ્થાના કાર્યકરોની સાદી સૂઝબૂઝથી આ પરિવારો સાચ્ચા અર્થમાં સુખી થયાં છે.

ફોટોમાં સુવાબહેન પતરામાંથી ઓજારો બનાવી રહ્યા છે.

VSSM’s interest free loans helps the Gadaliya families increase the scope of their business...

VSSM’s interest free loans helps the Gadaliya families 
increase the scope of their business...

"Our needs are very less, so  we do not need more money!!"

One thing we very well understand is, when it comes to small income and large family, it becomes important for both the husband and wife to earn. The Nomadic communities have very large families and sustaining even the bare necessities of raising so many children requires both husband and wife to earn living. Both working becomes challenge because there isn’t anyone to take care of the children and the household, so the kind of work that can be done from home is always the preferred option. 

Punjiram Gadaliya , a resident of Ghanteshwar in Rajkot practiced his traditional occupation of crafting iron tools. It was an occupation that required the husband-wife pair to work, but Punjiram’s wife wasn’t skilled for this job. Thus Punjiram decided to change his occupation. Thye now sell mechanical tools and apparatus. They would purchase goods worth Rs. 1,000 to 1,500 and set out to sell in Rajkot an its neighbouring regions. With such less investment the returns aren’t much encouraging. It was something that took lot of their time and energy but returned nothing much. 

In the past few months VSSM has allotted interest free loans to any of Punjiram’s fellow community men. VSSM has also been instrumental in getting all the citizenry documents of community here. Punjiram knew about this initiative and requested us for a loan of Rs. 10,000, keeping the money required for travel aside he purchased a the mechanical tools and instruments and set out to sell them to as far as Maharashtra. Every 10-15 days they returned to Rajkot, deposits the earnings, buy new stock and set off. 

“We have very little needs, we don’t spend much, its  enough if we can mange to pay the instalments, feed our family save some money. We don’t need more than that!!” is Punjiram’s  idea on the amount of money he wants as for now he earns that much and is a happy and content man.

Difficult to imagine!! These are individuals who are minimalist to the core. Its hard to imagine in today’s world where we all just keep pushing ourselves to buy and own as much as possible!!

With just Rs. 10,000 we have allowed a family to accomplish and experience so much peace…..

સંસ્થાની લોન ભરાય, ઘર ખર્ચ નીકળી જાય અને નાની બચત પણ થાય છે..

રાજકોટના ઘંટેશ્વરમાં રહેતાં પુંજીરામ ગાડલિયા આમ તો પોતાનો બાપીકો વ્યવસાય લોખંડમાંથી વિવિધ ઓજરો બનાવવાનું કરતાં પણ પરિવાર મોટો થયો, જરૂરિયાત વધી એટલે પતિ-પત્ની બન્ને કામ કરે એ અંત્યંત જરૂરી હતું. પણ પુંજીરામના પત્નીને આ કામ આવડે નહિ. એટલે પુંજીરામે વ્યવસાય જ બદલી નાખ્યો. પાના, પક્કડ, ડીસમીસ વગેરે સામાન ખરીદીને વેચવાનું ચાલુ કર્યું. રૂ.૧૦૦૦ કે રૂ.૧૫,૦૦નો સામાન લાવે થોડો વેચાય એમ બીજો ભરતાં જાય અને રાજકોટ અને એની આસપાસના વિસ્તારમાં ફરીને વેપાર કરતા જાય. 

vssm આ પરિવારો સાથે કામ કરે. સંસ્થા દ્વારા ગાડલિયા પરિવારોને એમનો વ્યવસાય વિકસાવવા વગર વ્યાજે લોન પણ આપવામાં આવેલી. પુંજીરામ બધું જાણે એટલે એમણે પણ vssm પાસેથી આ વ્યવસાય માટે રૂ.૧૦,૦૦૦ની માંગ કરી. vssm દ્વારા આ પરિવારોને મતદારકાર્ડ, રેશનકાર્ડ, આધારકાર્ડ કાઢી આપ્યા હતા. લોન આપવાની હોવાથી એમનાં બેંકમાં ખાતા પણ ખોલાવ્યાં સાથે સાથે  બેન્કમાંથી પૈસા ઉપાડવા, મુકવા વગેરે પણ સમજાવવામાં આવ્યું. 

પુંજીરામ રૂ.૧૦,૦૦૦ની લોનમાંથી પ્રવાસ ખર્ચના પૈસા હાથ પર રાખીને બાકીનાનો સામાન ખરીદ્યો અને પતિ-પત્ની બન્ને છેક મહારાષ્ટ્રના ગામડાંઓ સુધી વેપાર માટે જવા માંડ્યા છે. ૧૦ કે ૧૫ દિવસે રાજકોટ આવે બેંકમાં પૈસા જમા કરાવે અને એમાંથી જ જરૂર પડે સામાન ખરીદવા ઉપાડે. પુંજીરામ કહે છે એમ, ‘અમારી જરૂરિયાતો ખુબ ઓછી છે એટલે ઝાઝા ખર્ચનો પ્રશ્ન નથી રહેતો. સંસ્થાની લોન ભરાય, ઘર ખર્ચ નીકળી જાય અને નાની બચત પણ થાય છે અમારા માટે આ ઘણું છે. 

કેટલો સંતોષ.. રૂ.૧૦,૦૦૦માં કોઈના જીવને સાતા(શાંતિ) આપી શકાય એનાથી ઉત્તમ કામ શુ હોઈ શકે. અમે આ કરી શકીએ છીએ એનો અમને ગર્વ છે. 

VSSM’s interest free loans helps the Devipujak families increase the scope of their business...

Naranbhai Devipujak with the statues they create 

Naranbhai Devipujak stays in Rajkot along with his wife and son. Their son works in a hotel, earning Rs. 3000 a month and it is this money that maintains the family. Naranbhai is skilled at making statues but starting an independent business of making statues requires capital investment, which Naranbhai did not have. Hence, Naranbhai works as a daily labour at one of the units that makes statues, finding work only during the season rest of the year he just whiles away his time….Since VSSM has worked with these families, Naranbhai knew VSSM, he requested a loan of Rs. 20,000 for making the statues for the festival of Ganesh Chaturthi. He made statues for the festival of Ganesha Chaturthi and Navratri. 

VSSM’s interest free loans helps the Devipujak families
increase the scope of their business...

Normally, one has to start making the statues before almost 4 months but Naranbhai requested for loan quite late and he just had one and half months of time left. But he still managed to make profit of Rs. 10,000!! What to do with the money was the question he asked VSSM’s Kanubhai. Money management is not a subject the nomads are comfortable with. Since he also is skilled at hand making various knotted ropes for cattle he was advised to do so. With Rs. 10,000 he bought threads and strings to make ropes. He now works from home earning Rs. 50 to Rs. 150 everyday. He is delighted with this new found financial freedom. “ You don’t just help us start a business, but also on how to do good in business. We will never forget your help and support in this life,” say a rather relieved and happy Naranbhai. 

VSSM is glad to be instrumental is helping people realise their potential…

In the picture Naranbhai busy doing what he knows the best….

નારણભાઈ મારવાડી દેવીપૂજક પત્ની અને એક દીકરા સાથે રાજકોટમાં રહે. દીકરો હોટલમાં કામ કરવા જાય અને મહીને રૂ.૩,૦૦૦ પગાર આવે એમાંથી એમનું ઘર ચાલે. નારણભાઈ મૂર્તિ બનાવવાનું કામ જાણે પણ એમાં મૂડી રોકાણ જોઈએ. એ નહોવાથી બીજા લોકો મૂર્તિ બનાવે એમના ત્યાં દાળિયા મજૂર તરીકે મૂર્તિની સિઝનમાં કામે જાય. બાકીના સમયમાં એમની ભાષામાં કહીએ તો ‘નવરાં’. રાજકોટમાં રહેતાં આ પરિવારો સાથે vssm કામ કરે. નારણભાઈએ આ વખતે ગણેશ ચતુર્થી પહેલાં મૂર્તિ બનાવવા vssm પાસેથી લોનની માંગણી કરી અને આપણે વગર વ્યાજે રૂ.૨૦,૦૦૦ની લોન આપી. જેમાંથી એમણે ગણેશ અને નવરાત્રીને ધ્યાનમાં રાખીને માતાજીની મૂર્તિ બનાવવાનું કર્યું.

આમ તો લોન માટે એમણે ખુબ મોડેથી અરજી કરી. દોઢ જ મહિનો સીઝનમાં બાકી હતો છતાં એમણે જૂની મૂર્તિ લાવીને એના ઉપર કામ કરીને રૂ.૧૦,૦૦૦નો ચોખ્ખો નફો કર્યો. આ પૈસાનું શુ કરવું એ પાછું એમણે vssmના કાર્યકર અને એમના પ્રશ્નો સંદર્ભે કામ કરતાં કનુભાઈને પૂછ્યું. નારણભાઈ દોરડામાંથી રાંઢવા, બળદ અને ભેંસ માટે મોયડા, જોતર બનાવવાનું જાણે અને ક્યારેક ક્યારેક એ આ કામ કરી પણ લે. કનુભાઈએ રૂ.૧૦,૦૦૦ માંથી દોરી લાવીને ઘેર બેઠા આ કામ શરુ કરવા કહ્યું અને નારણભાઈએ આ કામ આરંભ્યું.. એમની આવડત એટલી સરસ છે અને એમને મજા પણ પડે છે. રોજના રૂ.૫૦ થી લઈને રૂ.૧૫૦ સુધીનું કામ એ કરવા માંડ્યા છે. એ ખુબ રાજી છે એ કહે છે, ‘તમે ધંધો કરવામાં તો મદદ કરો જ છો પણ એ ધંધામાં આગળ કેમ અવાય એ પણ શીખવાડો છો. અમે જીવશું ત્યાં લગણ તમારો ઉપકાર નહિ ભૂલીએ અને અમે ખુબ કામ કરીશું.’ 

દરેક પરિવારો પોતાની ક્ષમતા પ્રમાણે સદ્ધર થઈ રહ્યાં છે જેનો આનંદ છે. 

ફોટોમાં પહેલાં મૂર્તિનું અને હવે દોરડાં પર રાંઢવા વગેરે બનાવવાનું કામ કરતાં નારણભાઈ

A meeting with the nomadic families from Saurashtra who have taken interest free loans from VSSM.

A meeting with the nomadic families from Saurashtra
who have taken interest free loans from VSSM. 

The collapse of rural economies have triggered the most profound and yet largely unrecognised rural-urban migration in our country. Amongst many other poor and marginalised  communities also present are the nomadic communities, whose traditional occupations gradually became obsolete and they have no other means but to work as labourers or resort to begging. The nomadic communities as such do not belong to any village but their occupation largely depended on rural communities  so with the rural population moving towards the cities the nomadic communities also turned towards the urban regions and  settled in the various slums and ghettoes or makeshift shanties on the roadsides. In cities also these communities struggle to find work on daily basis and sustaining a family is a challenge.

Recently we happened to visit such families living in Rajkot and Morbi.  These families are struggling with their lives, making numerous rounds to the government offices for getting power, water, ration cards and various other entitlements. But as it happens no one listens to the pleas of the poor and powerless. When there are no guarantees of their where about who is going to hold their hands and help them earn a decent living, who loans money to such individuals and communities?

VSSM has supported such families in Rajkot and Morbi and we recently has a meeting with them. During the meeting they talked about the change they are experiencing in their lives because of their new business initiatives and what are their plans for future. The community here have a special liking for VSSM’s Kanubhai. They say " no one cares for them more than him, he is the one who stands by them in times of need. After he came to our settlements there has been 70% change in our standard of living, our addictions have also reduced, we are experiences new possibilities in life.”   Such honest feedbacks delights us. We feel, as an organisation we are inching closer to our goals.

ગામડાં ભાંગતા જાય છે. લોકોએ રોજગારીની શોધમાં શહેરોની વાટ પકડી છે. આવામાં વિચરતી જાતિના પરિવારો કે જેઓ પોતાનાં પરંપરાગત વ્યવસાય અર્થે સદીઓથી ફરતા રહ્યા છે. જેમના વ્યવસાયો પણ સમાજ આધારિત હતા જે હવે પડી ભાંગ્યા છે, એમણે પણ શહેરોમાં આવીને વસવાટ કર્યો છે. આમ તો એમના કોઈ ગામ જ નથી અને વિચરણ એજ એમનું જીવન હતું એમાં શહેરોમાં હવે થોડા ઘણા અંશે એ સ્થાઈ થવાની કોશિશ કરે છે. આર્થિક સ્થિતિ નાજુક છે. માંડ માંડ ગુજારો કરતાં આ પરિવારો પાસે બે ટંકનું ભેગું કરવું પણ મુશ્કેલ હોય છે આવામાં પોતાનું આવાસ તો કાયથી હોવાનું.. સડકો ઉપર, ગટરની બાજુમાં કે જ્યાં સામાન્ય રીતે કોઈને નડે નહી એવી જગ્યા પર આ પરિવારોએ પોતાના ડેરા-તંબુ નાખ્યાં છે.

આ દેશમાં આવા લાખો પરિવારો વસે છે. તાજેતરમાં રાજકોટ અને મોરબી શહેર અને તેના તાલુકા મથકોમાં રહેતાં આવા પરિવારો વચ્ચે જવાનું થયું. આ પરિવારો જીવવા માટે મહેનત કરે છે. વિવિધ સરકારી કચેરીમાં વીજળી, પાણી, રેશનકાર્ડ વગેરે જેવા પ્રશ્નો સાથે કેટલીયેવાર રજૂઆત કરી પણ કોઈ સાંભળવા તૈયાર નથી. આવામાં સ્વબળે ઉભા થવા આ પરિવારોએ બેંક પાસે જઈને ધિરાણ માંગ્યું કે, જેમાંથી નાનું – મોટુ પોતાને ગમતું કામ કરી આજીવિકા મેળવી શકાય પણ જેની પાસે પોતાની ઓળખના આધારો જ નથી અથવા આધારો છે પણ સરનામુ નથી - આજે અહિયાં તો કાલે બીજે ક્યાંય ડંગા સાથે ફર્યા કરવાનું એમને લોન કોણ આપે?

vssmએ આવા પરિવારોને વગર વ્યાજની લોન આપીને સ્વમાનભેર જીવન જીવી શકે એ માટે મદદરૂપ થવાનું કર્યું છે. હમણાં રાજકોટ જવાનું થયું એ વખતે લોન લીધેલા પરિવારો સાથે એક બેઠક થઇ(ફોટોમાં જોઈ શકાય છે) જેમાં એમણે લોન લીધા પછી જીવનમાં આવેલા હકારાત્મક ફેરફારની સાથે સાથે ભવિષ્યના આયોજનો સંદર્ભે વાત કરી...

vssmના એ વિસ્તારના કાર્યકર કનુભાઈ માટે આ પરિવારોને અનહદ પ્રેમ છે. એ લોકો કહે છે એમ, કનુભાઈ અમારી વસ્તીમાં જે રીતે ફરે છે અમારા સુખ દુઃખમાં સાથે ઉભા રહે છે એ રીતે કોઈ ઉભું રહ્યું નથી. ના કોઈએ મદદ કરી છે. એમના આવવાથી અમારામાં ૭૦ ટકા ફેર પડી ગયો છે. વ્યસનપણ અમે બંધ કર્યા છે.. આ સાંભળ્યું ત્યારે ખુબ આનંદ થયો. vssmની સ્થાપનાના મૂળમાં આ વિગતો હતી જે સાકાર થઇ રહી છે.

A joint meeting between the officials of Kalupur Bank and the women of nomadic communities for better financial management..

Shri. Himmatbhai Shah addressing the women of
nomadic communities,  who have taken loans from
The Kalupur Cooperative Bank. 

In last couple of years VSSM has taken up one mammoth task and i.e to create an environment for the nomadic communities to earn a dignified living and thus break from the shekels of poverty and exploitation. VSSM has been providing small loans to the individuals willing to start their own venture, purchase means to earn living etc. As an organisation, we are trying our level best to reach to as many individuals possible but being an organisation with limited resources we have our limitations. We can’t match the ability of any bank or financial organisation. There are many banks but the question is of providing loans to nomads who do not have all the required documents!! no bank agrees to venture in such territories. Absence of the necessary documents  and other processing requirements like a guarantor etc. means such families are refused access to funds from formal financial institutes. Under such circumstances we found the understanding and sympathetic approach of The Kalupur Commercial Cooperative Bank. The office bearers of this institute could grasp the ground realities of these families, they made some amends in the rules by relaxing them a bit  and  agreed to extend financial support to the nomadic families.  As a result 208 individuals, of which women are more, have been granted loans for livelihood in the past 6 months. The loans have also been extended to 132 individuals for construction of homes.

On 24th September 215 we had a meeting at the Sadvichar Campus, for  the women who have taken livelihood loans from the bank. The meeting was primarily to brief them about the nitty-gritties of banking and how to maintain a healthy relationship with the  bank, the talks focused on timely repayment of instalments, savings etc. On behalf of the bank Shri. Himmatbhai Shah remained present and from VSSM Ilaben, Chayaben, Madhuben, Amiben all of whom are actively engaged in tackling the issues of thees families remained present in this session.

Apart from supporting them with small loans we are also guiding them on managing their finances better with emphasising on inculcating the habit of regular savings. Most of the time these families work when they have need for money if on some days they earn enough to last for a couple of days, they wouldn’t go to work until they had that money. This is a habit they have formed and may be following from their past generations. VSSM is staving to change such inherent practices and free them from the dependence of money lenders and churning in the cycle of debt and poverty.

vssmની મદદથી કાલુપુરબેન્કમાંથી લઘુ ધિરાણ લઈને વ્યવસાય કરતી વિચરતી જાતિની બહેનો સાથે ધિરાણ, બચત વગેરે સંદર્ભે બેઠક યોજાઈ

વિચરતા પરિવારોને વગર વ્યાજે લોન આપીને આ પરિવારોને આર્થિક રીતે સક્ષમ કરવાનું કામ vssm કરે જ છે પણ નાણાંકીય રીતે બહોળા સમાજ સુધી પહોચવામાં સંસ્થાગત રીતે આમારી મર્યાદા આવી જાય. પણ જો બેંક આ પરિવારોને ધિરાણ કરવા આગળ આવે તો ઘણું કામ થઇ શકે. જોકે બેંકો ઘણી છે પણ વિચરતી જાતી પાસે પોતાના ઓળખના આધારો ના હોય ક્યાંક આધારો હોય તો ઘર પાકું ના હોય, એમની બાહેંધરી લેનાર બીજું કોઈ ના હોય. આ સ્થિતિમાં એમને સમજી એમના માટે સહાનુભુતિ દર્શાવી એમને ધિરાણ કરવાનું થોડું મુશ્કેલ લાગતું. પણ કાલુપુર બેંક અને બેંક સાથે જોડાયેલા હોદ્દેદારો આ બાબતે આગળ આવ્યાં અને એમણે આ પરિવારોને ધિરાણ માટે તૈયારી દર્શાવી. લોન માટે જરૂરી દસ્તાવેજો માટે એમણે થોડા નિયમ હળવા કર્યા અને એના કારણે vssmની મદદથી છેલ્લા ૬ મહિનામાં ૨૦૮ વ્યક્તિઓ જેમાં બહેનોની સંખ્યા મોટા પ્રમાણમાં છે એમને લઘુ ધિરાણ આપ્યું. બેંક દ્વારા વિચરતી જાતિને ફક્ત વ્યવસાય માટે જ નહિ પણ એમનું ઘર બાંધવા માટે પણ ઓછા વ્યાજે ૧૩૨ વ્યક્તિઓને લોન આપવામાં આવી.

વ્યવસાય માટે જેમણે લોન લીધી છે એવી બહેનોની એક બેઠક તા.૨૪ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ના રોજ સદવિચાર પરિવાર કેમ્પસમાં આયોજિત કરી. જેમાં તમામ બહેનો હાજર રહી. આ બેઠકમાં બેંક સાથેનો વ્યવહાર, બચત, લોનના હપ્તાની સમયસર ચુકવણી વગેરે બાબતે વિગતે વાત કરી.. બેકમાંથી આદરણીય શ્રી હિમ્મતભાઈ શાહ અને બેન્ક્નો અન્ય સ્ટાફ સાથે vssmની અમદાવાદની ટીમ કે જેઓ સક્રિય રીતે આ કામમાં કરી રહ્યા છે એવા ઇલાબહેન, છાયાબહેન, મધુબહેન, અમીબહેન પણ ઉપસ્થિત રહ્યા અને સૌ બહેનોને માર્ગદર્શન આપ્યું..

વિચરતી જાતિના લોકો મહેનતુ છે પણ પૈસાનું આયોજન આવડતું નથી એટલે ગરીબીમાંથી બહાર આવી શકતા નથી.. દા.ત. સરાણીયા છરી ચપ્પુની ધાર કાઢે. રોજ સરણ લઈને કામે નીકળે અને રૂ.૫૦- ૬૦ કે રૂ.૧૦૦ નું કામ કરે ક્યારેક નસીબ સારું હોય તો વધારે કામ થાય.. આ આવકમાંથી થોડી પણ બચત આ પરિવારો ના કરે. કરવું નથી એમ નથી પણ એ સમજણ જ નથી... ઉલટાનું જે કમાયા છે એ જ્યાં સુધી ખૂટે નહિ ત્યાં સુધી કામે ના જાય.. આ સમજણ એમના કોઠે પડી ગઈ છે એમાંથી એમને બહાર લાવવાનું પ્રથમ કરવાનું છે.. અને આ વિગતો આ પરિવારો સમજતા થશે તો નાના ટેકાથી પણ તેઓ ઘણું કરી શકશે..

vssmની મદદથી કાલુપુરબેન્કમાંથી લઘુ ધિરાણ લઈને વ્યવસાય કરતી વિચરતી જાતિની બહેનોને સંબોધતા બેંકના કર્મચારી શ્રી હિમ્મતભાઈ શાહ

VSSM convinces Devnath Vadee to start his own venture and be an example for his community ….

VSSM convinces Devnath Vadee  to start his own
venture and be an example for his community ….
In the picture- Devnath preparing tea at his tea stall.

The Vadee (Snake Charmer) community or the iconic ‘shake-charmers’ were the face of India. India was know as a land of snake charmers. But with the implementation of the Wildlife Protection Act rendered them jobless. Suddenly the occupation that they had been engaged with all their lives and past generations became illegal,  practicing it meant inviting legal action and fines. The Vadee community mostly lived isolated in the woods, the effect of the new law was the community turning into beggars as they did not have any other skills to earn living and there were no measures by the government to rehabilitate such a huge community. Today we can find many Vadee families including young children  roaming around and  begging as a means to earning, while some hone costumes of sadhus and wander waiting for people to give some alms. Every one tell them to work and earn their living, but the community is clueless. The have no answers to the hows and whats??


VSSM has been striving to create livelihood opportunities for this community. It has made numerous presentations to the government for making some rehabilitation plans for such communities, but have not yielded any positive results. We understand  that this community has to give up begging as occupation and earn a more dignified living, we had initiated the process of identifying youth from the communities willing to put in hard work and prepare them for some profession and  extend  them interest free loans. Everything was to be done by us identify the youth, identify a profession,  train them, link them with the market etc. yet no one was ready to come forth.

This experience made us contemplate further as to how do we make the Vadee youth work and earn living. One thing struck us then.. The Vadee are fond of tea and numerous cups of tea in a day, they do not like to make tea at home, instead would prefer a cup of this beverage from a tea  stall nearby. So we decided to prepare a Vadee gentleman to start a tea stall. Bhacahu has a big Vadee settlement and VSSM has been working with these families for a while, the Bal Dost  Ishwarbhai  talked and  prepared Devnath to start a tea stall with some snacks. So will he be successful was the big question but we had to take this calculated risk if we had to set an example before the community. But Devnath worked hard and succeeded. The hotel and tea stall both are doing good business. The instalments to Rs. 30,000 loan we had sanctioned are also paid regularly while he still manages to save some amount. Devnath’s son studies from Ishwar at the  Balghar support by Aarti Foundation.

“ its enough, I do not  desire to lead a wandering life anymore, when begging people are not happy to give us money and it does take an effort to persuade them, that is hard work too but more than that I would prefer to do this work more, this work is pleasure rather than pain!!!” confesses Devnath.

Gujarat has a huge population of Vadee community. VSSM is trying its level best to provide decent employment opportunities to these families but, its impossible to reach to such vast number alone and we would appreciate if there is some government support in rehabilitation these community.

વાદી – મદારી સાપના ખેલ દર્શાવીને લોકોનું મનોરંજન કરતાં અને આજીવિકા રળતાં. પરંતુ ‘વાઇલ્ડ લાઈફ પ્રોટેક્શન એક્ટ’ અંતર્ગત સાપના ખેલ કરવાં પર પ્રતિબંધ આવ્યો અને આ પરિવારો પાસે અન્ય વિકલ્પ ના બચતાં મોટાભાગના ભીખ માંગીને કે સાધુ બાવાના વેશ ધારણ કરીને ગુજારો કરવા માંડ્યા. vssm આ પરિવારો સ્વમાનભેર રોજગારી મેળવી શકે એ માટે પ્રયત્નશીલ છે. સરકારમાં આ સમુદાયના પુન:વસન માટે પણ ખુબ રજૂઆતો કરી છે પણ એ દિશામાં નક્કર આયોજન થયું નથી. શુ કરવું? આ સમુદાયના લોકોને ભીખ માંગવાનું છોડીને મહેનત કરવાનું અમે કહીએ છીએ પણ એ સૌથી અઘરું છે. જો કે એ કરવાનું તો છે જ. અમે વસાહતોમાંથી જ મહેનત કરવા માટે તૈયાર હોય એવાં યુવાનોને વ્યવસાય માટે વગર વ્યાજે લોન આપવાનું નક્કી કર્યું. કયું કામ એ લોકો કરશે એ પણ આપણે જ નક્કી કરીને એની ગોઠવણ પણ આપણે કરીને આપવાની હતી. એક વર્ષથી મહેનત કરી પણ કોઈ તૈયાર ના થાય.

વાદી ચા પીવાના ખુબ શોખીન અને એમની વસાહતની પાસે વાદી સિવાયના કોઈની ચાની હોટલ હોય જ અને એ ધમધોકાર ચાલે.. કારણ વાદી ઘરે ચા પીવા કરતા હોટલની ચા પીવાનું વધારે પસંદ કરે.. અમે વસાહતમાં ચાની હોટલ કરી શકે એવા એક વાદીભાઈને તૈયાર કરવાનું નક્કી કર્યું. ભચાઉમાં વાદીની ખુબ મોટી વસાહત અને એમાંથી દેવનાથને ચાની હોટલ અને સાથે સાથે નાની દુકાન જેમાં વેફર, બિસ્કીટ વગેરે વેચવાનું કરવા માટે vssmના કાર્યકર ઈશ્વરે તૈયાર કર્યો. શુ થશે? દેવનાથ બરાબર કામ કરશે? ઘણા પ્રશ્નો હતાં પણ દેવનાથ ગોઠવાઈ ગયો. હોટલ અને ગલ્લો બંને બરાબર ચાલે છે. અમે ૩૦,૦૦૦ ની લોન આપી છે જેના હપ્તા પણ નિયમિત ભરે છે અને બેંકમાં બચત પણ કરે છે. દેવનાથનો એક દીકરો ઈશ્વર પાસે જ આરતી ફાઉન્ડેશનની મદદથી ચાલતા vssmના સત્યમ બાલઘરમાં ભણે છે. દેવનાથ કહે છે, ‘બસ હવે રખડવું નથી. માંગવા જઈએ તો કોઈ સામેથી દેવા રાજી ના હોય એમાંય મહેનત પડે છે પણ એ મહેનત કરતા આ મહેનતમાં વધારે આનંદ છે.’

ગુજરાતમાં વાદીની વસ્તી ઘણી વધારે છે બધાને કામે વળગાડવા જરૂરી છે vssm એનાથી થાય એ પ્રયત્ન કરશે પણ સરકાર વાદીની કુશળતા જોઇને એમનું પુન:વસન કરે તો ઉત્તમ કામ થાય.

ફોટોમાં vssmની મદદથી લોન લઈને કરેલી હોટેલ અને ગલ્લામાં ચા બનાવી રહેલાં દેવનાથભાઈ વાદી

The interest free loans encourage families from nomadic communities start their independent ventures..

Miteshbhai with his rickshaw. 

Miteshbhai Chauhan and his family stay in Tatanagar locality of Bhachau in Kutchh. After completing his education till 12th grade he joined a private company for his first job, but did not like his job a lot. He too wanted to drive an auto rickshaw like his father. But buying a rickshaw required money, which he did not have. A second hand chakdo rickshaw costs around Rs. 80,000. The activities of VSSM in the region were known to Miteshbhai so he approached Ishwarbhai with a request of loan to buy a rickshaw. VSSM sanctioned a loan of Rs. 30,000 and Miteshbhai managed Rs. 50,000 with the help of his family, to buy an auto rickshaw. 

Miteshbhai is now a ‘school-rickshaw wala.’ He now ferries children to and from school. In spare time he uses his vehicle to ferry other passengers. His earnings have increased considerably. There is a continuous flow of income because of the nature of his job. 

"Until now I did not enjoy what I did to earn living, this is a work I love. I am glad I am contributing well to raise my family,” says a rather relaxed Miteshbhai. 

Such stories of content and joy families wouldn’t have been possible without the generous contribution of the well-wishers of VSSM. We thank you all for the support you have extended in helping people like Miteshbhai and numerous others earn a decent living with their dignity intact. 

In the picture- Miteshbhai with his rickshaw. 

vssmમાંથી વગર વ્યાજની લોન લઈને વિચરતા પરિવારો સ્વતંત્ર વ્યવસાય કરતા થયા છે..

કચ્છના ભચાઉના ટાટાનગરમાં મીતેશભાઇ ચૌહાણ પરિવાર સાથે રહે. ધો.૧૨ સુધી ભણ્યા પછી ભચાઉ સ્થિત કંપનીમાં નોકરી શરુ કરી પણ નોકરી ગમે નહિ. મિતેશભાઈના પિતા રીક્ષા ચલાવે. મીતેશભાઇનું મન પણ રીક્ષા ચલાવવાનું પણ નવી રીક્ષા ખરીદવાનાં પૈસા એમની પાસે નહિ. જૂનામાં છકડો રીક્ષા ખરીદવાનું મન પણ એ માટે રૂ.૮૦,૦૦૦ જોઈએ. 

ભચાઉમાં vssmની કામગીરીને વંચિત અને વિચરતી જાતિના પરિવારો જાણે. એટલે vssmના કાર્યકર ઈશ્વર પાસે મીતેશભાઇએ રીક્ષા માટે લોન આપવા વિનંતી કરી. ઈશ્વરે રૂ.૩૦,૦૦૦ની મર્યાદામાં વગર વ્યાજની લોન vssmમાંથી આપવા વિનંતી કરી. મીતેશભાઇ અને એમના પરિવારે બાકીના રૂ.૫૦,૦૦૦ની વ્યવસ્થા કરી અને રીક્ષા લાવ્યા. 

હાલમાં મીતેશભાઇ બાળકોને સ્કુલે લઇ જવાના અને લાવવાના ફીક્ષ ભાડા બાંધી દિધા છે. જેના કારણે એમને મહીને નક્કી કર્યા મુજબની ચોક્કસ રકમ આવકના રૂપમાં મળવા માંડી છે. સ્કૂલ સિવાયના સમયમાં એ ફેરા કરવાનું કામ કરે છે. આમ સારી એવી આવક ઉભી થઇ છે. 

vssmમાંથી મળેલી મદદ માટે મિતેશભાઈ આભાર વ્યક્ત કરતાં કહે છે, ‘અત્યાર સુધી હું એવું કામ કરતો જેમાં મને જરાય રસ નહોતો પણ હવે મને ગમતું કામ કરું છું અને ઘરમાં વધારે ઉપયોગી બનું છું’

વિચરતી જાતિઓની સતત ચિંતા કરતા vssm સાથે સંકળાયેલા શુભેચ્છક દાતાઓની મદદથી આ બધું શક્ય બન્યું છે જે માટે સૌનો આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ.. 

ફોટોમાં vssmમાંથી વગર વ્યાજની લોનથી લીધેલી રીક્ષા સાથે મીતેશભાઇ

VSSM’s interest free loans helps the Gadaliya families increase the scope of their business...

VSSM’s interest free loans helps the Gadaliya families
increase the scope of their business...

The Ghanteshawar area near Rajkot has a sizeable population of nomadic families.  When VSSM began woking here some time ago the conditions of the families here was similar to elsewhere in the state. Gradually the citizenry documents were processed and families began receiving their entitlements. Livelihood of the families here still remains a major issue as most are small time workers who find difficult sustaining of their limited means of income.

One such family is of Leelaben and Devjibhai Gadaliya.  The couple makes house hold and kitchen tools from tin sheets. Leelaben hand crafts the tools Devjibhai goes out to sell them. Sometimes the continuity of work gets affected because of unavailability of raw material as there are times they do not have enough savings to purchase raw material i.e. the tin sheets. In such times the couple was required to work as manual labourers.  Similar to them was the condition of  Ehsanben, a widowed lady who also earned her living by making kitchen tools etc. But Ehsanben had other issues as she did not have any one to sell her products, she just had to sell them to the wholesale merchant at the prices he offered. She wants abel to demand better prices for her products and make enough profit.

Kanubhai, VSSM’s team member in  the region was familiar with the economic issues of these families, so he recommended Leelaben and Ehsanben to VSSM for an interest free loan. The loan was to act as a  seed capital for these families. Now because of the loan the cycle of production-sale-procurement-production continues. The money they earn also helps in paying back the instalments of the loan. They are also able to save some of their earnings now!!!

Ehsanben Gadaliya working on their growing business..

“You are like God to us, we were clueless on how to go about in life, numerous people have come promised us the sky, taken money from us  and later never showed up. You have got us ration cards Adhaar cards, voter ID cards and now you are concerned about our livelihoods too…” says Devjibhai..and Ehsanben resonates similar feelings too…

VSSM has been instrumental in giving the nomadic families an identity, an address and is nurturing their livelihood dreams. The families are realising a new found financial liberation both from the debt and a continued income. There is a new found happiness amongst them .. and we at VSSM are happy because they are happy….

In the picture Leelaben Gadaliya and Ehsanben Gadaliya working on their growing business..

રાજકોટ નજીક આવેલા ઘંટેશ્વરમાં વિચરતી જાતિની વસાહતમાં લીલાબેન અને દેવજીભાઈ ગાડલીયા પરિવાર સાથે કાચા ઝુંપડામાં રહે. પતિ - પત્ની બંને શહેરમાંથી થોડાંક પતરા લાવીને ઝુંપડામાં તબકડા, ઝારા, સાણસી, ચીપીયા, તાવેતા, પતરાના ચૂલા બનાવે. લીલાબહેન ઘરે સામાન બનાવે અને દેવજીભાઈ ગામેગામ વેચવા જાય. ક્યારેક માલસામાન ન હોય ત્યારે નિરાશ થઇ બેસી રહે અને છુટક મજૂરીએ જાય.

આજ વસાહતમાં એસાનબહેન પણ રહે. વિધવા એસાનબહેન પરિવારનો ગુજારો લોખંડમાંથી વિવિધ વસ્તુ બનાવીને કરે. આમ તો એમની હાલત પણ લીલાબહેનના પરિવાર જેવી જ. પણ લીલાબહેનના પતિ સામાન વેચવા જાય પણ એસાનબહેનના ઘરમાં તો એવું કોઈ નહિ કે જે સામાન વેચવા જાય.. એટલે એ સામાન સ્થાનિક વેપારીને વેપારી કહે એ ભાવે વેચી દે છે. 

vssmના કાર્યકર કનુભાઈ બજાણીયાનો આ પરિવારોને સંપર્ક થયો. કનુભાઈએ આ પરિવારોની તકલીફ જાણી અને સારી રીતે વ્યવસાય કરી શકે એ માટે VSSM મારફન લોન અપાવી. કાચી સામગ્રી મળતાં આજે આ પરિવારનું આજીવિકા ચક્ર અખંડ ચાલે છે. માલસામાન વેચવાથી મળતા નાણાંમાંથી વગર વ્યાજની vssmની લોનનો હપ્તો ભરાય છે. સાથે જ બચત પણ થાય છે.

દેવજીભાઈ કહે છે “ તુમ હમારે ભગવાન કે સામાન હો, પતા નહિ થા ક્યાં કરના હૈ, લોગ આતે થે, પૈસે લે જાતે થે પર ઉન્હોને હમારે લિયે કુછ નહિ કિયા, તુમને હમારા રાશનકાર્ડ, આધારકાર્ડ, મતદારકાર્ડ બનવાકે દિયા ઔર હમારે ધંધે કી ભી આપ ચિંતા કરતે હો.” એસાનબહેનની લાગણી પણ કંઇક આવી જ છે.

વિચરતા સમુદાયને ઓળખ અને સરનામું અપાવવાનું, સ્વરોજગારમાં સહાય કરવાનું કાર્ય vssm થકી વસાહતોમાં થાય છે. આ પરિવારો સુખી થાય છે. એનો અમને આનંદ છે.

ફોટોમાં લીલાબહેન અને એસાનબહેન ગાડલિયા vssmની મદદથી પોતાનાં વિસ્તારેલા વ્યવસાય સાથે..

VSSM’s support helps Pinkubhai extend his business…

Pinkubhai Devipujak busy at work..

Pinkubhai Devipujak is a resident of Bhachau town in Kutchh. He and his family have been in the town for many years. Pinkubhai is physically challenged so his education got restricted and the opportunities of work aren’t many either. He earns his living by selling second hand clothes, clothes he purchases on credit  from Bhachau market. The income wasn’t decent but the could manage to sustain the family in limited means.

Pinkubhai’s elder son is a student of Satyam Balghar, so somedays as a parent he would visit the center to learn more on his son’s progress. During one such general interaction with Baldost Ishwarbhai he shared his occupational woes. “It would be more profitable if the clothes were purchased from Surat rather than Bhachau, but all that would require lot of capital investment and hence can’t do much about it,” he lamented.

Ishwarbhai requested VSSM to support Pinkubhai with an interest free loan of Rs. 15,000. The loan was sanctioned and Pinkubhai brought lots and lots of clothes from Surat. Since his clothes were different from the ones sold in the Bhachau his sales grew and income increased, profits increased.

Such financial support from VSSM is helping families build a sound financial future and nurture their dreams of a secured tomorrow.

કચ્છના ભચાઉમાં દેવીપૂજક પીન્કુભાઈ પરિવાર સાથે રહે. પીન્કુભાઈ પગે અપંગ છે. ઝાઝું ભણતર નહિ અને અપંગ હોવાના કારણે ભારે કામ કરી શકે નહિ. એટલે ભુજથી જુના કપડાં લાવીને બજારમાં વેચાવનું કામ કરે. આર્થિક હાલત એટલી સારી નહિ એટલે ઉધારમાં સામાન લાવે અને વેચે. વેપારી પણ ઉધાર માલ ઝાઝો આપે નહિ પણ ઘરનું ગાબડું ચાલ્યા કરતુ કરતુ.

પીન્કુભાઈનો મોટો દીકરો vssm સંચાલિત અને આરતી ફાઉન્ડેશનની મદદથી ચાલતા સત્યમ બાલઘરમાં ભણવા માટે આવે. ક્યારેક બાળકો બરાબર ભણે છે કે નહી એની તપાસમાં પીન્કુભાઈ પણ આવે. vssm ના કાર્યકર અને બાળકોના બાલદોસ્ત ઈશ્વર સાથે વાત કરે. એમાં એક વખત ધંધામાં ઝાઝું મળતર નથી મળતું એ અંગે વાત થઇ. ભુજ કરતા સુરતથી માલ લાવીને વેચે તો વધારે ફાયદો થાય એવું પીન્કુભાઈએ કહ્યું પણ મૂડી રોકાણ માટે પાસે પૈસા નહોવાથી આ બાબતે કશું કરી શકાતું નહોતું.

ઈશ્વરે પીંકુભાઈને રૂ.૧૫,૦૦૦ની લોન આપવા vssmમાં ભલામણ કરી અને એ લોનમાંથી એ સુરત જઈને સામાન લાવ્યા.. વધારે સામાન અને વેરાયટી ઘણી મળી એટલે ઘરાકી વધી.. નફો પણ સારો થાય છે.

vssm પાસેથી વગર વ્યાજની લોન લઈને પરિવારો સ્વતંત્ર વ્યવસાય કરતા થઇ ગયા છે.. બસ સૌ સારું કમાય અને આર્થિક રીતે સદ્ધર બને કોઈ પાસે એમણે હાથ લાંબા ના કરવા પડે એવી સ્થિતિ પર કુદરત એમને ઝડપથી લઇ આવે એવી પ્રાર્થના સાથે...

ફોટોમાં vssmની મદદથી વગર વ્યાજની લોન લઈને કપડાનો વેપાર કરતાં પીન્કુભાઈ

Dariyaben Gadaliya buys a hand cart from VSSM’s interest free loan...

Dariyaben Gadaliya with the hand cart she 

bought from VSSM’s support. 

Dariyaben Gadaliya and her son stay in Deesa town of Banaskantha. The responsibility of running the house was on the son, who earned living by working as a manual labourers. The son got married, had a family of his own and sustain the growing family on a single income was getting difficult. Dariyaben decided to take up some work and  once her got married and the financial requirement of the house increased. She decided to sell kitchen tool made of iron. This as such was their traditional occupation and Dariyaben had the necessary skill to conduct the business. She would buy the products from Deesa market, sit on a roadside to sell them and in the evening bring the unsold stuff back home. The issue she had was carrying all the goods back home and sitting on a roadside to sell the stuff.

Dariyaben, who is aware of the activities of VSSM in the region approached Maheshbhai, VSSM’s team member in the region with a request for an interest free loan of Rs. 5,000 to buy a hand cart. She felt buying a hand cart wold ease her problem of carrying the goods. With the loan from VSSM Dariyaben purchased a hand cart. Her business is doing good. Her loan was entirely repaid this month (October 2015). When she had come to repay the last instalment she told Maheshbhai..”I plan to expand my business…i want to sell more products…VSSM will have to give me a loan of Rs. 10,000 once I have planned the expansion.”

Such assertive statements show the ownership the communities have towards VSSM. Its their organisation, working for their betterment. Such small loans have helped numerous families rebuild their living. When women like Dariyaben thank the organisation and value the efforts it makes us take a sigh of relief….afterall everything was worth it….

બનાસકાંઠાના ડીસામાં દરીયાબહેન ગાડલિયા પોતાના દીકરા સાથે રહે. દીકરો છૂટક મજૂરી કરે. એના પણ લગ્ન થયા અને એનો પરિવાર પણ મોટો થતો ચાલ્યો. દરિયાબહેને દીકરાને મદદરુપ થવા માટે લોખંડના ઓજારો વેચવાનું નક્કી કર્યું. આમ પણ એ બાપીકો વ્યવસાય હતો અને એમાં એમને ફાવટ પણ હતી.. લોખંડના ઓજારો ખરીદ્યા પછી એ વેચવા ડીસા બજારમાં બેસવાનું એમણે શરુ કર્યું પણ સાંજે પથારાનો સામાન ભેગો કરીને ઘરે લઇ જવો મુશ્કેલ પડે.

vssm દ્વારા ડીસામાં રહેતાં વિચરતા પરિવારો સાથે થઇ રહેલાં કામને દરીયાબહેન જાણે.. એમને vssm દ્વારા નાના વ્યવસાય માટે વગર વ્યાજની લોન આપવામાં આવે છે એ અંગે ખબર. હાથલારી મળે તો સામાન વેચવામાં ઘણી સરળતા પડે એવું દરિયાબહેનને લાગે પણ એટલી મૂડી નહિ.. vssmના કાર્યકર મહેશ સાથે એમણે લારી માટે રૂ.૫,૦૦૦ની લોન આપવા વિનંતી કરી. લોનથી એ લારી લાવ્યાં. આજે સરસ વેપાર કરે છે. એમની લોન આ મહીને (ઓક્ટોબર -૧૫) પૂરી થઇ. લોનનો છેલ્લો આપતાં એમણે vssmઅન કાર્યકર મહેશને કહ્યું, ‘મારે હજુ વધારે સામાન વસાવવો છે એનું આયોજન થાય પછી vssmમાંથી મને બીજી રૂ.૧૦,૦૦૦ લોન આપવાની છે..’ vssm પર એમનો કેટલો હક છે એ એમની વાત પરથી સમજી શકાય છે.. vssmની નાનકડી મદદથી લોકો પગભર થઇ રહ્યાં છે. દરીયાબહેન જેવા બહેનો જયારે સંસ્થાનો આભાર માનતા હોય ત્યારે ખુબ સુખ અનુભવાય છે..

vssmની વગર વ્યાજની લોનથી દરીયાબેન ગાડલિયાએ હાથલારી ખરીદી છે એ જોઈ શકાય છે

VSSM supports Manishbhai Oad to begin earning an independent living…..

Manish Oad Purchased Tampo from VSSM laon

The Rajivnagar-Ramol area of Ahmedabad has concentration of families from the nomadic community of Oad. Manish Oad stays here with his family. He earns his living from driving a rented auto. The rent he paid was Rs. 200 a day. Danish went to school till 10th grade, getting some other employment with only so much education was impossible. He wanted to start his own venture, but that required capital investment, something that he lacked. Manish’s father makes a decent  living by driving a  goods carrier. Manish also desired to buy a goods carrier like his father’s but was is short of capital. He approached VSSM’s Chayaben and requested her to a loan from VSSM. The loan would enable him  to make a down payment and  the rest of the money required would be financed through a private finance company.

Chayaben has been working with these families since last few years and was aware of their daily struggles to earn a decent living, she recommended Manish’s proposal to VSSM. The loan was sanctioned and Manish is now a Tempo goods carrier owner.

Manish is working hard, earning well and has began construction of his own home. “The efforts am putting in is rewarding well, my earning has gone up, my standard of living has improved considerably, I want to keep working hard and improve my fortune…” said Manish while sharing his future plans. Manish has already repaid Rs. 21,000 from the loan of Rs. 30,000.

VSSM, through its initiative of extending interest free loans, has been instrumental in heralding a new and promising future for number of nomadic families. Its an initiative that has been possible as a result of contributions of our donors and well-wishers. Our gratitude for your never ending support….

vssmની મદદથી ઓડ મનીષભાઈએ પોતાનું સ્વતંત્ર કામ શરુ કર્યું 

અમદાવાદના રાજીવનગર રામોલમાં ઓડ પરિવારો રહે. મનીષભાઈ ઓડ પણ પરિવાર સાથે રહે. ધો.૧૦ સુધી ભણેલો મનીષ ભાડેથી રીક્ષા ચલાવે. પણ રોજના રૂ.૨૦૦ તો રીક્ષાભાડામાં જતા રહે. પોતાનો સ્વતંત્ર વ્યવસાય થાય તો સારી કમાણી થાય એવું મનીષને લાગે પણ પાસે નાણા ના હોવાના કારણે એ નવું કશું વિચારી ના શકે. એના પિતા ટેમ્પો ચલાવે અને એમની આવક પણ સારી. મનીષે પણ ટેમ્પો ખરીદવાની ઈચ્છા vssmના કાર્યકર છાયાબહેન સમક્ષ વ્યક્ત કરી. ડાઉન પેમેન્ટ ભરવાના પૈસા vssmમાંથી લોન સ્વરૂપે મળે તો બાકીના પૈસાની લોન ફાઈનાન્સમાંથી કરાવે. 

છાયાબહેન આ પરિવારો સાથે છેલ્લા બે વર્ષથી સંકળાયેલા. એમની મહેનતને પણ એ નજરે જુએ એમણે ભલામણ કરી અને મનીષને રૂ.૩૦,૦૦૦ ની વગર વ્યાજે લોન vssm માંથી આપી અને મનીષે ટેમ્પો ખરીદ્યો. 

ખુબ મહેનતુ મનીષે પોતાનું નાનું મકાન બનાવવાનું પણ શરુ કર્યું છે. પરિવારમાં પતિ-પત્ની જ છે. મનીષ કહે છે એમ ‘ખુબ મહેનત કરવી છે પહેલાં કરતા જીવન ધોરણ બદલાયું છે પણ હજુ ઘણી મહેનત કરવી છે.’ મનીષે vssmમાંથી લીધેલી લોનમાંથી રૂ.૨૧,૦૦૦ ભરી પણ દીધા છે. 

vssm આવા ઘણા પરિવારોના જીવનમાં વગર વ્યાજની લોન થકી ઉજાશ પાથરવામાં નિમિત બન્યું છે. vssmને આવા શુભકાર્યમાં નિમિત્ત બનાવનાર vssmસાથે સંકળાયેલા શુભેચ્છક સ્વજનોનો અમે આ તબક્કે આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ. 

VSSM’s support helps the women from nomadic community purchase a sewing machine and acquire financial independence ..

Shilpaben (Lilaben) Goswami with her sewing machine.

In 1971 many nomadic families living in Pakistan’s Tharparkar migrated to India.  Later many  of these families settled in Tharad’s Shivnagar area. During the partition of 1947 these families were working in Pakistan and remained there, the boundaries have never ever been able to hold back the wandering nomads who roamed for work across this vast country They were absolutely unaware of the consequences of new boundaries been drawn between a nation that was their home. So they stayed in the region they were working during migration. After the partition  the dynamics changed, they did not feel at home so when during the 1971 war they got an opportunity to migrate they chose to do so and come to India. The Government of India gave them all the rights of a citizen of this country. However they still do not have a house or land, their lifestyles have become sedentary but own no place of their own. The women are skilled with crafts of appliqué, embroidery, sewing etc. 

Aarti Goswami with her sewing machine.

VSSM has been working with these families. 2 years back 90 women received training in appliqué and various other dexterous skills. These trained women began bring job work from the local merchants. Later we also organised a training workshop for tailoring. After the training 8 of these women asked for a loan to purchase a sewing machine. Since they had no savings buying  sewing machine on their own wasn’t possible for them. The assured to pay regular EMIs of the  loan. VSSM decided to support these 8 women. Teh stories of these 8 women are narrated below. 

Inspite of wanting to study well 18 years old Aarti Goswami had to drop out of school because of weak financial condition of her family. Aarti’s father is truck driver addicted to alcohol, contributing absolutely nothing to run the house. The house functioned on the income of her mother Shardaben who took embroidery jobs.  Aarti began contributing to the family income by taking job work for appliqué. Tailoring was a skill Aarti planned to acquire hence, when she got an opportunity to do that she quickly  enrolled for the VSSM organised tailoring training. Earlier it was difficult to meet the family expenses but with Shardaben and Aarti both earning decent incomes the family’s financial well-being has improved. They mother-daughter duo also save money and  deposit the saving in a bank. Recently Aarti got engaged and Shardaben has decided to give the sewing machine on which Aarti works in dowry!! They have began shopping for the wedding from the money they have saved.  These women have  gained financial independence in the true sense.  

Anitaben Oza with her sewing machine.

19 years Ramila Gadaliyaa’s family are ironsmiths. The income from the family profession is not enough to sustain her large family. Ramila enrolled herself for the tailoring training by VSSM. After 2 months of leaning Ramila couldn’t learn enough to make her an independent tailor. Her friend Aarti Goswami who had also taken training at VSSM helped Ramila master the skill. Ramila’s family was know to VSSM  so on their request VSSM gave them  loan to buy a sewing machine. Ramila began taking independent tailoring jobs. After her marriage Ramila took the machine along and her income is supporting the family she has married into.

25 year old Pawanben Goswai is a mother of 4 kids. Her husband drives auto rickshaw in Tharad but contributes absolutely nothing in running the household. Pawanben a skilled appliqué craftswomen decided to learn tailoring with an objective to earn a decent income. Pawanben takes up tailoring jobs for stitching traditional Rajasthani and is so skilled at creating the outfits that everyone insists she tailors their outfits. Pawanben is raising her children single handedly, educating them and running the household without any financial support of her husband. The income is so good that she is easily able to pay instalments of VSSM’s loan. 

Guddiben Goswami with her sewing machine.

Shilpaben Goswami too learnt tailoring through the training classes by VSSM. Her husband Govindbhai works at a brick making factory and earns Rs. 3,000 a month. The income is barely enough to feed the family of six. The couple has three daughters and a son. The financial crunch made the couple decide to remove the eldest daughter from school but the income from Shipaben’s tailoring jobs has helped them change their decision. The family income has increased considerably and their daughter continues to go to school. Shilpaben is skilled at sewing lace on the odhni’s adorned by Marwari women. They are thankful to VSSM for the support it has provided to them. 

Gomiben Goswami witnessed a considerable improvement in her family’s financial health after she began tailoring at home. After completing her tailoring training Gomiben requested VSSM to support her buy a sewing machine. SHe stitches blouses and does appliqué on bedsheets  when ever she has extra time on hand.  Her financial condition is gradually improving.

Nanuben Harijan with her sewing machine.  

Anitaben lost her husband a few years back. The couple has two children. Anitaben worked as a assistant at an ICDS center but lost her job because of her continued illness. VSSM and Tharad municipal corporation had organised a tailoring workshop for widowed women staying in and around Tharad. Antigen received tailoring training through this workshop. After the workshop she took up a job at a tailor’s shop but felt the need to own her own sewing machine to improve her income. She requested VSSM’s Shardaben to support her with loan for buying a sewing machine. We supported her with a loan to purchase a sewing machine. She is skilled in sewing ladies costumes.  Teh income is enough to sustain her family. Antigen currently lives in a rented house but plans to build her own small house and educate both her kids well. 

Nituben Goswami with her sewing machine.  

Guddiben (Samdaben) left her husbands home after a marital discord. She came back to stay with her aging mother. Her mother took jobs of making appliqué bedsheets so Guddiben also decided to continue doing the same.  The feeling that the income can be better if she honed the craft of tailoring always stayed in the back of her mind. So when she got an opportunity to learn tailoring through VSSM’s tailoring training she quickly enrolled herself. She has very good skill of sewing the skirts worn by Rajput women in the region. VSSM has also supported her in buying a sewing machine. Income has increased considerably. She also takes up appliqué jobs from the local merchants and gives it to other women in her vicinity. We are glad she is taking the initiative to improve the lot of other women around her.  

Nanuben inlaws pushed her out of their family home after the death of her husband. She has two young daughters studying in 9th and 7th grades. The three now stay in a kuccha structure in Tharad. Nankeen learnt tailoring in VSSM organised training and later VSSM provided her loan to by a sewing machine. She tailors salwar-kameez. Income is good the family is able to manage its needs and pay of VSSM’s loan from the income. 

vssmમાંથી વગર વ્યાજે લોન લઈને વિચરતી જાતિની બહેનો સિલાઈ મશીન લાવ્યા અને ઘરનો કારભાર સંભાળતા થયા

Pavanben Goswami with her sewing machine.

પાકિસ્તાનના થરપારકરમાં રહેતાં ઘણા પરિવારો ૧૯૭૧માં પાકિસ્તાનમાંથી હિજરત કરીને ભારતમાં આવ્યાં. બનાસકાંઠાના થરાદના શિવનગર વિસ્તારમાં હિજરત કરીને આવેલા ઘણા પરિવારો સ્થાઈ રહેતાં થયા. સદીઓથી પોતાના વ્યવસાય અર્થે ફરતા આ પરિવારોને સીમાડાના વિભાજનથી શુ થશે એની કલ્પના નહોતી. એ ક્યાં સીમાડાથી બંધાયેલા હતા? જ્યાં કામ મળે અને જેમને આ સમુદાયોની સેવાની જરૂર હોય ત્યાં આ પરિવારો પહોચી જતા. અને એટલે જ દેશના ભાગલા વખતે તેઓ પાકિસ્તાનના જે વિસ્તારમાં કામ ધંધા અર્થે ફરતા ત્યાં જ કાયમ રહેવાનું થઇ પડ્યું. પણ ફાવે નહિ અને આખરે ૧૯૭૧ના યુદ્ધ વખતે થયેલી હિજરતમાં તેઓ ભારતમાં આવીને રહ્યા. સરકારે એમને દેશના નાગરિક તરીકેના તમામ આધારો આપ્યા. પણ તેઓ જ્યાં રહે છે એ જગ્યા સરકારે હજુ એમને આપી નથી. પહેલાં વીચરતું જીવન જીવતાં આ પરિવારો હવે થરાદમાં સ્થાઈ રહે છે. ભરતકામ, પેચવર્ક, સિલાઈકામમાં આ પરિવારો પાવરધા છે.. 

Ramilaben Gadlia with her sewing machine.

vssm આ પરિવારો સાથે કામ કરે છે. બે વર્ષ પહેલાં ૯૦ બહેનોને પેચવર્કની તાલીમ આપણે આપી હતી એ પછી જુદી જુદી કુશળતા સંદર્ભની તાલીમો આ પરિવારો માટે vssm દ્વારા થઇ. તાલીમ મેળવેલી બહેનોને સ્થાનિક વેપારી કામ આપે અને એમનું ગુજરાન ચાલે. બે વર્ષ પહેલાં સિલાઈકામની તાલીમ આપ્યા પછી ૮ બહેનોએ સિલાઈ માટેના મશીનની માંગણી કરી. એમની પાસે બચત નહિ એટલે સિલાઈ મશીન ખરીદી શકે એવી ક્ષમતા નહિ પણ vssmમાંથી વગર વ્યાજે લોન આપે તો ધીમેધીમે ભરીશું એવી લાગણી ખરી. એટલે આપણે ૮ બહેનોને લોન આપી. 

આરતી ગૌસ્વામી ઉંમર ૧૮ વર્ષ. પરિવારની આર્થિક સ્થિતિ એટલી સારી નહિ એટલે ભણવાનું ખાસ થઇ શક્યું નહિ. પેચવર્ક ખુબ સારું કામ કરે અને એમાં જો સિલાઈકામ આવડી જાય તો ચારચાંદ લાગી જાય. આપણા ક્લાસમાં તે સિલાઈકામ શીખ્યા. આરતીની માં શારદાબેન પણ ભરતકામ કરે. પતિ ટ્રક ચલાવે પણ દારૂની લત થઇ ગયેલી એટલે ઘરે પૈસા ના આપે ઉલટાનું ઘરમાંથી શારદાબહેનની કમાણીના પૈસા પણ જબરજસ્તીથી લઇ જાય. ક્યારેક ઘર ચલાવવું મુશ્કેલ બની જતું. પણ હવે શારદાબેનની સાથે સાથે આરતી પણ કમાતી થઇ છે. હવે માં- દીકરી બચત ઘરમાં ના રાખતા બેંકમાં કરતા થયા છે. આરતીના લગ્ન પણ નક્કી થયા છે.. અને દીકરીને દાયજામાં આ સિલાઈમશીન કે જેના પર આરતી કામ કરે છે આપવાનું પણ એમણે નક્કી કર્યું છે. આરતીની કમાણીમાંથી જ આરતીના લગ્નની વસ્તુ પણ ખરીદી છે.. આમ ખરા અર્થમાં શારદાબેન અને આરતી બંને પગભર થયા છે. 

રમીલા ગાડલિયા(લુહાર) ઉંમર ૧૯ વર્ષ. પિતા લોખંડમાંથી વિવિધ ઓજારો બનાવવાનું કામ કરે. પરિવારમાં સભ્ય સંખ્યા મોટી. એટલે માંડ માંડ પૂરું થાય. રમીલા રૂ.૧૫૦૦ ભરીને થરાદમાં ચાલતા સીવણ ક્લાસમાં સિલાઈકામ શીખવા માટે ગયા. બે મહિના તાલીમ લીધી પણ સિલાઈકામ બરાબર આવડ્યું નહિ. આરતી જેને vssm દ્વારા સીલાઈની તાલીમ આપવામાં આવી હતી એ રમીલાની બહેનપણી. એટલે આરતીએ રમીલાને સિલાઈ કામ શીખવાડ્યું. રમીલાનો પરિવાર પણ vssm સાથે સંકળાયેલો એટલે સિલાઈ મશીન ખરીદવા માટે લોન આપવા એમણે વિનંતી કરી. આપણે મશીન આપ્યું અને રમીલા પણ સરસ કામ કરતી થઇ ગઈ. એના લગ્ન પણ હમણાં જ થયાં. સાસરે પણ સિલાઈકામ કરે છે અને પરિવારને આર્થિક રીતે મદદરૂપ થાય છે. 

પવનબેન ગૌસ્વામી ઉંમર ૨૫. પરિવારમાં ચાર બાળકો. પતિ થરાદમાં રીક્ષા ચલાવે પણ એમની આવકમાંથી એક રૂપિયો પણ ઘરે મળે નહિ. પેચવર્કનું કામ કરે અને સિલાઈકામ પણ શીખ્યા. અત્યારે હાલમાં રાજસ્થાનના બહેનોના જે પારંપરિક ડ્રેસ પહેરે છે એ બનાવવાનું કામ કરે છે. એક ડ્રેસની સિલાઈના રૂ.૪૦૦ મળે છે પવનબેનના કામની કુશળતા ખુબ છે એટલે લોકો એમના ત્યાં સિવડાવવાનો આગ્રહ પણ રાખે છે. પતિની આવકની ઈચ્છા રાખ્યા વગર ચાર બાળકોને ભણાવવાનું અને ઘરનું પણ પુરુ કરે છે. vssmમાંથી મળેલી લોન પણ આરામથી ભરપાઈ કરે છે. 

શિલ્પાબેન ગૌસ્વામી પણ vssm દ્વારા આયોજિત સિલાઈ ક્લાસમાં સિલાઈકામ શીખ્યા. એમના પતિ ગોવિંદભાઈ ઇંટો બનાવવાની ફેકટરીમાં મજૂરી કરે એમને માસિક રૂ.૩,૦૦૦ પગાર મળે. આર્થિક ભીંસ ખુબ રહેતી.  પરિવારમાં ત્રણ દીકરી અને એક દીકરો. મોટી દીકરી ભણતી પણ આર્થિક મુશ્કેલીના કારણે એનું ભણવાનું છોડાવવાનું તેઓએ નક્કી કરી લીધું હતું પણ શિલ્પાબેન સિલાઈકામ શરુ કરતાં અને પરિવારની આવકમાં વધારો થતાં એમણે દીકરીને આગળ ભણાવવાનું ચાલુ રખાવ્યું. મારવાડી ઓઢણીમાં લેસ લગાડવામાં શિલ્પાબેન ખુબ કુશળ છે.  vssm એમની સાથે છે એનો આ પરિવાર આનંદ વ્યક્ત કરે છે.

ગોમીબેન ગોસ્વામી પરિવારમાં બે બાળકો. પતિ છૂટક મજૂરી કરે. ઘર ચાલવાનું મુશ્કેલ પડે. ગોમીબેન પણ સિલાઈકામ શીખ્યા અને સિલાઈ મશીન માટે vssm દ્વારા લોન આપવામાં આવી. તેઓ બ્લાઉઝ બનાવે છે અને સમય મળે પેચવર્કની ચાદર બનાવવાનું કામ પણ કરે છે. તેમની આર્થિક સ્થિતિ સુધરી છે. 

અનિતાબેન વિધવા છે. પરિવારમાં બે બાળકો છે. આંગણવાડીમાં તેડાઘર બહેન તરીકે કામ કરતાં પણ એમની તબિયત ખરાબ થતાં એમને ત્યાંથી છુટા કરવામાં આવ્યાં. તે પછી થરાદ અને એની આસપાસમાં રહેતી અને  વિધવા હોય તેવી બહેનોનો સીવણ ક્લાસ નગરપાલિકા થરાદ અને vssm દ્વારા થયો હતો. જેમાં અનિતાબહેનને સીલાઈની તાલીમ મળી. એ પછી એક દુકાનમાં કારીગર તરીકે જવા માંડ્યા પણ પોતાનું મશીન હોય તો પોતે સારું કમાઈ શકે એવો વિશ્વાસ. આ અંગે vssmના કાર્યકર શારદાબેન સાથે એમણે વાત કરી મશીન માટે vssm માંથી લોન આપવા વિનંતી કરી. vssm દ્વારા વિચરતા અને જરૂરિયાતમંદ પરિવારોને પોતાનો સ્વતંત્ર ધંધો કરવા માટે વગર વ્યાજે લોન આપવામાં આવે છે. આપણે અનીતાબેનને પણ લોન આપી અને એમણે મશીન લઈને સિલાઈનું કામ શરુ કર્યું. બહેનોના કપડાં સીવવામાં એ કુશળ છે. પરિવારનું પાલન પોષણ પણ સરસ રીતે કરે છે. હાલમાં ભાડાના મકાનમાં રહે છે ભવિષ્યમાં પોતાનું મકાન કરવું છે અને બાળકોને ખુબ ભણાવવા છે એવો એમનો નિર્ધાર છે. 

 

ગુડ્ડી બહેન (સમદાબેન) ગૌસ્વામી. પતિ સાથે વિખવાદ થતાં તેઓ પિયરમાં રહે છે. પણ પિયરમાં વૃદ્ધ માં સિવાય બીજું કોઈ નહિ. માં પણ પેચવર્કની ચાદરો બનાવે પોતે પણ એ કામ કરવા માંડ્યા. પણ સિલાઈ કામ શીખે તો ખુબ કામ કરી શકાય એવી એમની લાગણી. vssm દ્વારા ચાલતા ક્લાસમાં એ સિલાઈકામ શીખ્યા. રાજપૂત બહેનો પહેરે એવા ચણીયા બનાવવાની એમની કુશળતા ખુબ સારી. vssmમાંથી લોન લીધી અને મશીન ખરીદ્યું. હવે સારી એવી આવક થાય છે તેઓ સીલાઈની સાથે સાથે પેચવર્કનું કામ વેપારી પાસેથી લઈને બીજી બહેનોને પણ આપે છે આમ કામ વિસ્તર્યું છે. જેનો એમને ખુબ આનંદ છે.

નાનુબહેન વિધવા છે. પરિવારમાં બે દીકરી છે. એક દીકરી ધો.૯ અને બીજી ધો.૭માં ભણે છે. પતિના ગુજરી ગયા પછી સાસરેથી એમને કાઢી મુક્યા. થરાદમાં છાપરું કરીને રહે છે. સિલાઈ ક્લાસમાં આપણે સિલાઈકામ શીખવ્યું અને સિલાઈ મશીન માટે લોન આપી. તેઓ બહેનોના ડ્રેસ બનાવે છે. સારી આવક થાય છે ઘર ચાલે છે અને vssmની લોન પણ ભરાય છે. 

ફોટોમાં vssmની મદદથી મળેલાં સિલાઈ મશીન સાથે નાનુબહેન